موضوع:موسیقی چیست؟
چکیده:
امروزه با توجه به باب شدن موسیقی و رواج آن درهمه جا به خصوص ایران موسیقی زمینه هایی شیطانی پیدا کرده و وسیله ایی برای پیشبرد اهداف شیطانی عده ایی شده لذا ضرورت دانستیم در خصوص موسیقی بحث هایی کامل و دنباله دار داشته و به نتایجی مطلوب برسیم

مطلب:
امروزه رواج ناشایست موسیقی در بین جوانان و نوجوانان و گستردگی آن کار را برای فرست جو ها آسان کرده است ما برای درک بهتر این مطلب،مطالب را برای شما به صورت پارت بندی آماده کرده ایم تا بتوانید با انتخاب پارت خود به همان پارت دسترسی پیدا کنید.
1-موسیقی چیست؟
2-نظر مراجع راجب موسیقی
3-آثار و عواقب موسیقی
4-برگردان موسیقی چیست؟
5-برگردان موسیقی
6-جادو های موسیقی
7-چرا موسیقی گوش میدهیم
8-موسیقی از زبان رائفی پور

فصل اول:موسیقی چیست؟
موسیقی هنر بیان احساسات به وسیله ی صداهاست.
موسیقى تراوش احساسات و اندیشه‌هاى آدمى و مبین حالات درونى وى مى‌باشد..
موسیقى یا ترانه به هر نوا و صدایی گفته می‌شود که شنیدنی است و انسان را دچار تحول کند. آهنگ یا موسیقی به بیان احساس انسان ها به وسیله اصوات می پردازد.موسیقی دارای نوا و سکوت است.
اما قصه موسیقی از جایی شروع میشود که برای پیشبرد اهداف شیطانی به کار میرود
برای دسترسی به اطلاعات بیشتر به آدرس ذیل بروید
http://fa.wikipedia.org/wikiموسیقی/
نظر مراجع راجب موسیقی:
1-آقای سیستانی:
پرسش: آیا بانوان در شب زفاف و عروسی می توانند با هر نوع آهنگی آواز خوانی کنند حتی با آهنگ های متناسب مجالس لهو و لعب؟ و آیا آنان می توانند از آلات و ابزار موسیقی استفاده کنند؟ و آیا آن وضع را می توان در مجلس عقد خوانی، شب حنابندان و یا مناسبت های دیگر، تکرار کرد یا مخصوص شب عروسی است؟
پاسخ: بنابر احتیاط واجب، چنان آواز خوانی ها حتی در شب زفاف و عروسی هم ترک شود تا چه رسد به شبها و مناسبت های دیگر و حکم موسیقی و آواز خوانی حلال و حرام در مسائل قبل توضیح داده شد.
۲پرسش: استماع صدای زن تا چه حدی برای مرد نامحرم جائز است ؟
پاسخ: استماع صدای زن نامحرم اگر از روی لذت نباشد و خوف فریفته شدن در وقوع در حرام نباشد اشکال ندارد .
۳پرسش: استماع شعر خوانی زن یا دختر همراه با پخش تصویر پسری نوجوان به نحوی که تماشاچی خیال کند خواننده پسر است برای شنونده و بیننده زن و مرد چه حکمی دارد ؟
پاسخ: تصویر دخالت ندارد . و جائز نیست زن صدای خود را بطوری نازک و زیبا اداء کند که معمولا تحریک کننده باشد حتی اگر شنونده محرم باشد و اگر چنین نباشد و لحن غنا نباشد حرام نیست .
۴پرسش: اگر غنا حرام است پس چرا در مراسم عروسی زنانه جائز می شود ؟
پاسخ: کسی که جائز می داند با شرط اینکه مفسده نداشته باشد و مرد نشنود و سخن باطل نباشد جائز دانسته است.
۵پرسش: غنائی که شب زفاف و عروسی استثناء کرده اند ایشان قبول دارند یا خیر ؟
پاسخ: به نظر ایشان مورد اشکال است .
۶پرسش: آیا عرفانی بودن اشعار که با غنی خوانده شده سبب از بین رفتن حرمت غنی می باشد ؟
پاسخ: فرقی نمی کند و غنی حرام است .
۷پرسش: کسی که عادت به گوش دادن به ترانه دارد و ترک آن بسیار مشکل است آیا می تواند گوش کند یا خیر ؟
پاسخ: نمی تواند .
۸پرسش: گوش دادن به نوار ترانه مرد چنانچه موجب برانگیختن شهوت نشود و اثر نکند چه حکمی دارد ؟
پاسخ: جائز نیست .
۹پرسش: معیاری که برای حرمت غنا و موسیقی بیان شده آنست که متناسب با مجالس لهو وفسق باشد لطفا مقصود از مناسب را بیان فرمائید ؟
پاسخ: مقصود ما از مناسب بودن با مجالس لهو و فسق آنست که شنونده بالخصوص اگر آشنایی به این امور داشته باشد، بتواند این سبک و یا کیفیت را از موارد مجالس معصیت و فسق یا مشابه آنها تشخیص دهد، اما نسبت به موسیقی و سبک غنائی که موجب آرامش و تغییر حالتهای روحی می گردد مانند موسیقی آرام، مارش عزا و نظامی مانعی نمی باشد .
۱۰پرسش: آیا با لحن اهل فسوق که همانا غنا است می شود قرآن یا اشعار مذهبی را خواند ؟
پاسخ: جائز نیست با این لحن قرآن یا اشعار مذهبی خوانده شود بلکه احتیاط واجب آن است که سخن غیر مذهبی نیز با این لحن خوانده نشود و تشخیص اینگونه لحن با خود مکلف است .
پرسش: مرجع در تشخیص غنا و موسیقی محرم کیست ؟
پاسخ: ملاک تشخیص مکلّف است .
۱۲پرسش: آیا در اصطلاح فقهی موسیقی مترادف با غناست ؟
پاسخ: غنا آواز طرب انگیز است که مخصوص مجالس لهو و عیاشی است و موسیقی صدای آلات مخصوص است .
۱۳پرسش: ترانه هائی که موجب تحریک شهوت نشود همان غناست ؟
پاسخ: بله و غنا به همه نوعش حرام است .
۱۴پرسش: چنانچه غنا دارای موارد محلله و محرمه باشد ، شاخصهای آنرا بیان فرمائید ؟
پاسخ: غنا به همه نوعش حرام است .
۱۵پرسش: آیا غنا به عنوان اولی حرام است یا بعنوان ثانوی مثل لهو الحدیث و امثال اینها ؟
پاسخ: بله بعنوان اولی حرام است ، و دلیل بر حرمت ذاتی او وجود دارد .
۱۶پرسش: آیا الف و لام (الغنا) در روایات الف و لام عهد است ؟
پاسخ: خیر .
۱۷پرسش: با توجه به آنچه که در روایات آمده ، غناء را چگونه تعریف می کنید ؟
پاسخ: غنا خوانندگیست که از نظر مضمون لهوی و از نظر وزن دارای آهنگهای مناسب مجالس عیش وطرب و رقص باشد البته خواندن قرآن مجید و ادعیه و اذکار مبارکه به این نوع آهنگها نیز حرام است و همچنین است بنابراحتیاط لازم خواندن دیگر مضامین غیر لهوی باینگونه آهنگها و استماع آنها نیز همین حکم را دارد .
۱۸پرسش: حکم دقیق موسیقی به هر صورت یا انواع اصوات اعم از سرودهای بدون موسیقی یا نوحه ها یا مداحی ها به سبک جدید را خواستارم ؟
پاسخ: آوازهایی که مخصوص اهل لهو و لعب نیست اشکال ندارد و اما آنچه از الحان اهل لهو و لعب است اگر با کلام باطل باشد حرام است و اگر با نوحه و مداحی و امثال آن باشد به احتیاط واجب جایز نیست و موزیک اگر مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است وگرنه حرام نیست.
۱۹پرسش: شنیدن آهنگ در صورتی که تأثیری بر روی شخص نگذارد و برای او عادی باشد چه حکمی دارد ؟
پاسخ: اگر مناسب با مجالس لهو و لعب باشد حرام است ولو این که تأثیر بر او نگذارد .
۲۰پرسش: آیا شنیدن صدای خواننده زن بدون قصد لذت اشکال دارد؟
پاسخ: اگر موجب تلذذ شهوی نشود حلال است.
پرسش: آیا تشخیص حالت غنا به عهده مقلد است؟
پاسخ: تشخیص اینکه او از مناسب مجالس لهو ولعب و خوشگذارنی است به عهده عرف می باشد ودر صورت شک جایز است.
۲۲پرسش: نظر حضرتعالی در مورد صدای زنی که آواز می خواند چیست؟ با این فرض که مناسب مجالس لهو ولعب نباشد . در واقع آیا مطلق صدای زن حرام است یا حکم آن مانند مرد به شرایط (لهوی بودن و غیره …) بستگی دارد ؟
پاسخ: زن جایز نیست صدای خود را نازک کند به نحوی که نوعا مهیج باشد .
۲۳پرسش: من یک دختر هستم اگر قرآن ، شعر یا سرود را با صوت در جلوی مرد نامحرم بخوانم آیا جایز است؟
پاسخ: اگر موجب تهییج شهوت باشد جایز نیست .
۲۴پرسش: می خواستم بدانم موسیقی که در تنهایی گوش داده می شود و انسان را به فساد ( غنا و شهوت و … ) مبتلا نسازد چه حکمی دارد ؟
پاسخ: اگر لهوی باشد جایز نیست .
۲۵پرسش: آیا گوش دادن به موسیقی مجاز (که مناسب مجالس لهو و لعب و خوشگذرانی نیست) که توسط زن خوانده می شود برای مردان جایز است؟ برای زنان چطور ؟
پاسخ: اگر موجب تهیج شهوت باشد جایز نیست و برای زنها اشکال ندارد .
۲۶پرسش: آیا آواز خواندن زن حرام است ؟
پاسخ: آواز خواندن زن حرام نیست مگر اینکه مشتمل بر ترقیق و تحسین که عادت مهیج شهوت شنونده باشد. بر مردان هم حرام است و منظور از آن سخن باطلی است که با آوازی خوانده می شود که مناسب مجالس لهو ولعب باشد.
۲۷پرسش: لطفا نظر خود را در مورد غنا بیان بفرمائید ؟
پاسخ: مقصود از غنا سخن باطلی است که با اوازی خوانده می شود که مناسب مجالس لهو و لعب و اهل عیش و نوش باشد و بنا بر احتیاط واجب سخنانی غیر از انچه گفته شد نیز به اینگونه صدا نخوانند و همچنین گوش دادن به غنا حرام است .
۲۸پرسش: لطفا نظر خود را در مورد غنا بیان بفرمائید ؟
پاسخ: غنا حرام است ، و منظور از آن سخن باطلى است که با آوازى خوانده میشود که مناسب مجالس لهو و لعب باشد . و همچنین جایز نیست با این گونه صدا قرآن و دعا و مانند آن را بخوانند ، ـ و بنابر احتیاط واجب ـ سخنانى غیر از آنچه گفته شد نیز به این گونه صدا نخوانند . و همچنین گوش دادن به غنا حرام است و اجرت گرفتن بر آن نیز حرام است و ملک گیرنده نمیشود . و همچنین یاد گرفتن و یاد دادن آن نیز جایز نیست . و موسیقى یعنى نواختن آلات مخصوص موزیک نیز اگر به نحوى باشد که مناسب مجالس لهو و لعب است حرام است ، و غیر آن حرام نیست . و اجرت گرفتن بر نواختن موسیقىِ حرام ، نیز حرام است ، و ملک گیرنده نمیشود ، و تعلیم و تعلّم آن نیز حرام است.
2-آقای خامنه ایی:
س 1128: ملاک تمییز موسیقی حلال از حرام چیست؟ و آیا موسیقی کلاسیک حلال است؟ بسیار مناسب است که معیار آن را بیان فرمایید.
ج: هر موسیقی که به نظر عرف موسیقی لهوی و مضل عن سبیل الله که مناسب با مجالس عیش و نوش است باشد، موسیقی حرام محسوب می‏شود و فرقی نمی‏کند که موسیقی کلاسیک باشد یا غیر کلاسیک. تشخیص موضوع هم موکول به نظر عرفی مکلّف است و اگر موسیقی این گونه نباشد بخودی خود اشکال ندارد.

س 1129: گوش‌دادن به نوارهایی که توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا مؤسسه اسلامی دیگر مجاز اعلام شده‏اند، چه حکمی دارد؟ و استفاده از آلات موسیقی مثل کمان، وِیولون و نَی چه حکمی دارد؟
ج: جواز گوش‌دادن به نوارها منوط به تشخیص خود مکلّف است که اگر تشخیص دهد مشتمل بر غنا و موسیقی لهوی و مضل عن سبیل الله مناسب با مجالس عیش و نوش و خوش‏گذرانی و همچنین مطالب باطل نیست، گوش‌دادن به آن اشکال ندارد بنا بر این تجویز آن توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا هر مؤسسه اسلامی دیگر به تنهایی دلیل شرعی برای مباح بودن آن نیست و بکارگیری آلات موسیقی در موسیقی لهوی مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جایز نمی‏باشد، ولی استفاده حلال از آنها برای اهداف عقلایی اشکال ندارد و تشخیص مصادیق هم موکول به نظر خود مکلّف است.

س 1130: منظور از موسیقی مطرب ولهوی چیست؟ و راه تشخیص موسیقی مطرب و لهوی از غیر آن چیست؟
ج: موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله آن است که به سبب ویژگیهایی که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقی دور نموده و به سمت بی‏بندوباری و گناه سوق دهد و مرجع تشخیص موضوع عُرف است.

س 1131: آیا شخصیت نوازنده و محل نواختن و یا غرض و هدف از آن در حکم موسیقی تأثیر دارد؟
ج: موسیقی حرام، موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و مناسب با مجالس لهو و گناه است و گاهی شخصیت نوازنده یا کلام همراه آهنگ یا مکان و یا سایر شرایط در اینکه موسیقی تحت عنوان موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و حرام و یا عنوان حرام دیگر قرار بگیرد مؤثر است مانند اینکه بر اثر آن امور، منجر به ترتّب فساد شود.

س 1132: آیا معیار حرمت موسیقی فقط مطرب و لهوی بودن آن است یا اینکه میزان تحریک و تهییج آن هم تأثیر دارد؟ و اگر باعث حزن و گریه شنونده شود، چه حکمی دارد؟ خواندن و شنیدن غزلهایی که به‌صورت سه ضرب و همراه با موسیقی خوانده می‏شوند، چه حکمی دارد؟
ج: ملاک آن ملاحظه کیفیت نواختن موسیقی با در نظر گرفتن همه خصوصیات و ویژگیهای آن است و اینکه از نوع موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، هر موسیقی که به حسب طبیعت خود از نوع موسیقی لهوی باشد، حرام است اعم از اینکه مهیّج باشد یا خیر و موجب ایجاد حزن و اندوه و حالات دیگر در شنونده بشود یا خیر و هرگاه غزل‏هایی که همراه با موسیقی خوانده می شوند به‌صورت غنا و آواز لهوی مناسب مجالس لهو و لعب در آیند، خواندن و شنیدن آنها حرام است.

س 1133: غنا چیست؟ آیا غنا فقط شامل صدای انسان است یا اینکه شامل صداهای حاصل از آلات موسیقی هم می‏شود؟
ج: غنا عبارت است از صدای انسان در صورتی که با ترجیع همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد که خواندن به این صورت و گوش‌دادن به آن حرام است.

س 1134: آیا زدن بر ظرفها و سایر وسایلی که جزء آلات موسیقی نیستند، در عروسی‏ها توسط زنان جایز است؟ اگر صدا به بیرون از مجلس برسد و مردان آن را بشنوند چه حکمی دارد؟
ج: جواز اين عمل بستگى به کيفيت نواختن دارد. اگر به شيوه متداول در عروسى‏هاى سنّتى باشد و لهو محسوب نشود و فسادى هم بر آن مترتّب نگردد، اشکال ندارد.

س 1135: دف زدن توسط زنان درعروسی‌ها چه حکمی دارد؟
ج: استفاده از آلات موسیقی برای نواختن موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله مطرب جایز نیست.

س 1136: آیا گوش‏دادن به غنا در خانه جایز است؟ اگر در فردی تأثیر نداشته باشد چه حکمی دارد؟
ج: گوش‌دادن به غنا به‌طور مطلق حرام است، چه در خانه به تنهايى شنيده شود و يا در حضور ديگران و چه در او تأثير بگذارد يا خير.

س 1137: بعضی از جوانان که تازه به سن بلوغ رسیده‏اند از مراجعی تقلید می‏کنند که فتوا‏ به حرمت موسیقی به‌طور مطلق داده‏اند هرچند از رادیو و تلویزیون دولت اسلامی پخش شود، حکم این مسأله چیست؟ و آیا اگر ولیّ فقیه گوش‌دادن به موسیقی حلال را اجازه داده باشد، آیا تجویز او به خاطر احکام حکومتی برای جواز آن کافی است یا اینکه آنان باید به فتوای مرجع تقلید خود عمل کنند؟
ج: فتوا‏ به جواز يا عدم جواز گوش‌دادن به موسيقى از احکام حکومتى نيست، بلکه حکم شرعى فقهى است و بر هر مکلّفى واجب است در اعمالش به فتواى مرجع تقليد خود مراجعه کند. ولى موسيقى اگر مناسب با مجالس لهو و گناه نباشد و مفسده‏اى هم بر آن مترتّب نگردد، دليلى بر حرمت آن وجود ندارد.

س 1138: مقصود از موسیقی و غنا چیست؟
ج: غنا يعنى ترجيع صدا به نحوى که مناسب با مجالس لهو باشد که از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است. ولى موسيقى، نواختن آلات آن است که اگر به نحو معمول در مجالس لهو و گناه باشد، هم بر نوازنده و هم بر شنونده حرام است. و اگر به آن نحو نباشد، فى‌نفسه جايز است و اشکال ندارد.

س 1139: من در مکانی کار می‏کنم که صاحب آن همیشه به نوارهای غنا گوش می‏دهد و من هم مجبور به شنیدن آن هستم، آیا این کار برای من جایز است یاخیر؟
ج: اگر نوارها در بردارنده غنا يا موسيقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت باشند، گوش‌دادن آن جايز نيست. ولى اگر مجبور به حضور در آن مکان هستيد، رفتن به آنجا و کارکردن در آن براى شما اشکال ندارد ولى واجب است به غنا گوش ندهيد هرچند به گوش شما بخورد و آن را بشنويد.

س 1140: موسیقی که از رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی پخش می‏شود، چه حکمی دارد؟ آیا این گفته که حضرت امام(قدّس سره) موسیقی را به‌طور مطلق حلال اعلام کرده‏اند، صحیح است؟
ج: نسبت حلال دانستن موسیقی به‌طور مطلق به راحل عظیم الشأن حضرت امام خمینی(قدّس سرّه) کذب و افتراء است. امام(قدّس سرّه) معتقد به حرمت موسیقی مناسب با مجالس معصیت بودند و نظر ما هم همین است، ولی اختلاف در دیدگاهها از تشخیص موضوع نشأت می‏گیرد زیرا تشخیص موضوع موکول به نظر خود مکلّف است. گاهی نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پیدا می‏کند که در این صورت موسیقی که به تشخیص مکلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش‌دادن به آن حرام می‏باشد و امّا صداهای مشکوک محکوم به حلیّت هستند و پخش از رادیو و تلویزیون به تنهایی دلیل شرعی بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمی‏شود.

س 1141: گاهی از رادیو و تلویزیون آهنگهایی پخش می‏شود که به نظر من مناسب با مجالس لهو و فسق هستند، آیا بر من واجب است که از گوش‌دادن به آنها خودداری نموده و دیگران را هم از آن منع کنم؟
ج: اگر آنها را از نوع موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و مناسب با مجالس لهو می‏دانید، جایز نیست به آنها گوش دهید، ولی نهی دیگران از باب نهی از منکر منوط به این است که احراز نمایید که آنان هم آهنگهای مزبور را از نوع موسیقی حرام می‏دانند.

س 1142: گوش‌دادن و توزیع غنا و موسیقی لهوی که محصول کشورهای غربی است، چه حکمی دارد؟
ج: در عدم جواز گوش‌دادن به موسیقی لهوی مناسب با مجالس لهو و باطل، فرقی بین زبانها و کشورهای محل تولید وجود ندارد. بنا بر این خرید و فروش و گوش‌دادن و توزیع این نوارها در صورتی که محتوی غنا یا موسیقی لهوی حرام باشند جایز نیست.

س 1143: خواندن به‌صورت غنا توسط هر یک از مرد یا زن چه از طریق نوار کاست باشد و یا از طریق رادیو و چه همراه موسیقی باشد و یا نباشد، چه حکمی دارد؟
ج: غنا حرام است و خواندن به‌صورت غنا و گوش‌دادن به آن جايز نيست اعم از اينکه توسط مرد باشد يا زن و به‌طور مستقيم باشد يا از طريق نوار و همراه با نواختن آلات لهو باشد يا نه.

س 1144: نواختن موسیقی به منظور اهداف و اغراض عقلایی و حلال در مکان مقدّسی مانند مسجد چه حکمی دارد؟
ج: نواختن موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله مناسب با مجالس لهو و گناه به‌طور مطلق جایز نیست حتّی اگر در غیر مسجد و برای غرض عقلایی حلالی باشد، ولی اجرای سرودهای انقلابی و مانند آن همراه با نغمه‏های موسیقی در مکان مقدس و در مناسبتهایی که آن را اقتضا می‏کند، اشکال ندارد مشروط بر اینکه با احترام آن مکان منافات نداشته باشد و در مکانهایی مثل مسجد برای نمازگزاران مزاحمت ایجاد نکند.

س 1145: آیا آموختن موسیقی به‌خصوص سنتور جایزاست؟ ترغیب و تشویق دیگران به آن چه حکمی دارد؟
ج: بکارگيرى آلات موسيقى براى نواختن موسيقى غيرلهوى، اگر براى اجراى سرودهاى انقلابى يا دينى و يا براى اجراى برنامه‏هاى فرهنگى مفيد و برنامه‏هاى ديگر با غرض عقلايى مباح باشد، اشکال ندارد به شرط اينکه مستلزم مفاسد ديگرى نباشد و همچنين آموختن و ياد دادن نوازندگى براى امر فوق فى‏نفسه اشکال ندارد. ولى ترويج موسيقى با اهداف عاليه نظام مقدس اسلامى سازگار نيست.

س 1146: گوش‌دادن به صدای زن هنگامی که شعر و غیر آن را به صورت دکلمه می‏خواند اعم از اینکه شنونده، جوان باشد یاخیر، مذکر باشد یا مؤنث چه حکمی دارد؟ و اگر آن زن از محارم باشد، حکم آن چیست؟
ج: اگر صدای زن به‌صورت غنا نباشد و گوش‌دادن به صدای او هم به قصد لذت و ریبه نباشد و مفسده‏ای هم بر آن مترتّب نگردد، اشکال ندارد و فرقی بین موارد فوق نیست.

س 1147: آیا موسیقی سنّتی که میراث ملی ایران می‏باشد، حرام است یا خیر؟
ج: چيزى که از نظر عرف، موسيقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت محسوب شود، به‌طور مطلق حرام است و در اين مورد فرقى بين موسيقى ايرانى و غير ايرانى و موسيقى سنتى و غير آن نيست.

س 1148: گاهی از رادیوهای عربی بعضی ازآهنگهای موسیقی پخش می‏شود، آیا گوش‌دادن به آنها به خاطر علاقه به شنیدن زبان عربی جایز است؟
ج: گوش‌دادن به موسيقى لهوى متناسب با مجالس لهو و معصيت به‌طور مطلق حرام است و علاقه به شنيدن زبان عربى مجوّز شرعى براى آن محسوب نمى‏شود.

س 1149: آیا تکرار اشعاری که بصورت آواز و بدون موسیقی خوانده می‏شوند جایز است؟
ج: غنا حرام است هرچند همراه بانواختن آلات موسیقی نباشد و منظور از غنا ترجیع صدا به نحوی است که مناسب با مجالس لهو مضل عن سبیل الله و فسق باشد، ولی صرف تکرار شعر اشکال ندارد.

س 1150: خرید و فروش آلات موسیقی چه حکمی دارد؟ و حدود استفاده از آنها کدام است؟
ج: خريد و فروش آلات مشترک براى نواختن موسيقى غير لهوى اشکال ندارد.

س 1151: آیا غنا در مثل قرآن و دعا و اذان جایز است؟
ج: غنا صوتی است که با ترجیع همراه بوده و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد که به‌طور مطلق حرام است حتّی اگر در دعا و قرآن و اذان و مرثیه و غیره باشد.

س 1152: امروزه موسیقی برای معالجه بعضی از بیماریهای روانی مانند افسردگی، اضطراب، مشکلات جنسی و سرد مزاجی زنان بکار می‏رود، حکم آن چیست؟
ج: اگر احراز شود که نظر پزشک متخصص و امين اين است که معالجه متوقف بر استفاده از موسيقى است، بکارگيرى آن به مقدارى که معالجه بيمار اقتضا مى‏کند اشکال ندارد.

س 1153: گوش‌دادن به غنا اگر باعث تمایل بیشتر انسان به همسرش شود، چه حکمی دارد؟
ج: مجرّد افزايش تمايل به همسر مجوّز شرعى براى گوش‌دادن به غنا محسوب نمى‏شود.

س 1154: اجرای کنسرت توسط زن برای زنان با علم به اینکه گروه نوازندگان نیز زن هستند، چه حکمی دارد؟
ج: اگر اجرای کنسرت به‌صورت ترجیع لهوی (غنا) باشد و یا موسیقی که نواخته می‏شود از نوع لهوی مضل عن سبیل الله و مناسب مجالس گناه باشد، حرام است.

س 1155: اگر معیار حرمت موسیقی، لهو بودن و مناسبت آن با مجالس لهو و گناه است، پس آوازها و سرودهایی که باعث ایجاد طرب در بعضی از مردم حتّی کودک غیر ممیّز می‏شوند، چه حکمی دارند؟ و آیا گوش‌دادن به نوارهای مبتذلی که در آنها زنان به‌صورت غنا می‏خوانند ولی طرب‏آور نیستند جایز است؟ همچنین مسافرینی که سوار اتوبوس‏های عمومی که غالباً از این نوارها استفاده می‏کنند می‏شوند، چه تکلیفی دارند؟
ج: چنانچه موسيقى يا آوازى که با ترجيع و طرب همراه است از لحاظ کيفيت يا مضمون يا حالت خاص شخص نوازنده يا خواننده در خلال نواختن يا خواندن از نوع غنا يا موسيقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت باشد، گوش کردن به آن حرام است حتّى براى کسى که او را به طرب نيندازد و تحريک نکند و اگر در اتوبوس‏ها و ماشين‏هاى ديگر نوار غنا يا موسيقى لهوى پخش شود، مسافرين بايد از گوش‌دادن به آن خوددارى نموده و نهى از منکر کنند.

س 1156: آیا جایز است مردی غنای زن اجنبیه را به قصد لذت بردن از حلال خود گوش کند؟ آیا غنای زن برای شوهر و برعکس جایز است؟ و آیا این گفته صحیح است که شارع مقدس غنا را به علت ملازمت آن با مجالس لهو و لعب و عدم انفکاک از آن دو حرام کرده و تحریم غنا ناشی از تحریم آن مجالس است؟
ج: گوش‌دادن به غنا که عبارت است از ترجیع صدا به نحوی که لهو مضل عن سبیل الله و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، مطلقاً حرام است، حتّی غنای زن برای شوهرش و بالعکس و قصد لذت بردن از همسر، استماع غنا را مباح نمی‏کند و حرمت غنا و مانند آن، با تعبّد به شرع ثابت شده و از احکام ثابت فقه شیعه محسوب می‏شود و دائر مدار ملاکات فرضی و آثار روانی و اجتماعی نمی‏باشد، بلکه تا زمانی که این عنوان حرام بر آن صدق کند، حکم آن حرمت و وجوب اجتناب به‌طور مطلق است.

س 1157: دانشجویان دانشکده علوم تربیتی باید در مرحله دروس اختصاصی در درس سرودها و آوازهای انقلابی شرکت کنند زیرا در آنجا قطعه‏های موسیقی را آموخته و به‌طور اجمالی با آنها آشنا می‌شوند. وسیله اصلی فراگیری این درس ارگ است، آموختن این درس که جزء واحدهای اجباری است چه حکمی دارد؟ خرید و استفاده از وسیله مذکور برای ما چه حکمی دارد؟ و به‌خصوص خواهران نسبت به اجرای تمرین در برابر مردها چه وظیفه‏ای دارند؟
ج: استفاده از آلات موسیقی فی‏‌نفسه برای اجرای سرودهای انقلابی و برنامه‏های دینی و فعالیت‏های فرهنگی و تربیتی مفید، اشکال ندارد و خرید و فروش آلات نوازندگی و یاددادن و فراگیری آن برای استفاده در امور مذکور اشکال ندارد و خواهران می‏توانند با رعایت حجاب واجب و ضوابط شرعی در کلاس درس حاضر شوند.

س 1158: بعضی از ترانه‏ها در ظاهر انقلابی هستند و عرف هم آنها را انقلابی می‏داند ولی نمی‏دانیم که آیا خواننده، قصد خواندن یک ترانه انقلابی را داشته یا یک ترانه طرب‏آور و لهو را، با توجه به اینکه خواننده مسلمان نیست ولی ترانه‏های او ملّی و متضمّن جملاتی برضد اشغال و همچنین تحریک مردم به مقاومت است، گوش‌دادن به این ترانه‏ها چه حکمی دارد؟
ج: اگر کیفیت آنها از نظر شنونده عرفاً، لهوی نباشد، گوش‌دادن به آنها اشکال ندارد و قصد و نیّت خواننده و مضمون چیزی که می‏خواند در این‌باره تأثیری ندارد.

س 1159: جوانی بعنوان مربّی و داور بین‏المللیِ بعضی از ورزشها بکار اشتغال دارد. شغل او اقتضا می‏کند که به بعضی از باشگاههایی وارد شود که غنا و موسیقی حرام در آنها پخش می‏شود، با توجه به اینکه این کار مقداری از هزینه‏های زندگی او را تأمین می‏کند و فرصتهای شغلی هم در محل زندگی او کم است، آیا این کار برای او جایز است؟
ج: اين شغل براى او اشکال ندارد هرچند گوش‌دادن به غنا و موسيقى لهوى براى او حرام است امّا در موارد اضطرارى جايز است داخل مجلس غنا و موسيقى حرام شود، ولى بايد از گوش‌دادن به آن اجتناب کند و آنچه که بدون اختيار به گوش او مى‏خورد، اشکال ندارد.

س 1160: آیا فقط گوش‌دادن به موسیقی، حرام است یا اینکه شنیدن آن هم حرام است؟
ج: شنیدن غنا یا موسیقی لهوی حکم گوش‌دادن را ندارد مگر در بعضی از موارد که شنیدن از نظر عرف گوش‌دادن محسوب می‏شود.

س 1161: آیا نواختن موسیقی همراه قرائت قرآن با غیر از آلاتی که استفاده از آنها در مجالس لهو و لعب معمول است، جایز است؟
ج: تلاوت قرآن کريم با صداى زيبا و صوت مناسب با شأنِ قرآن کريم اشکال ندارد، بلکه امر راجحى است مشروط براينکه به حدّ غناى حرام نرسد، ولى نواختن موسيقى با آن، وجه شرعى ندارد.

س 1162: طبل زدن در جشن‏های میلاد و غیر آن چه حکمی دارد؟
ج: استفاده از آلات نوازندگی و موسیقی به نحو لهوی و مناسب با مجالس لهو و گناه به‌طور مطلق حرام است.

س 1163: آلات موسیقی که دانش‏آموزان مدارس عضو گروههای سرود آموزش و پرورش از آنها استفاده می‏کنند چه حکمی دارند؟
ج: آن دسته از آلات موسيقى که در نظر عرف از آلات مشترک قابل استفاده براى کارهاى حلال محسوب مى‏شوند، جايز است به‌طور غير لهوى براى مقاصد حلال بکار گرفته شوند ولى آلاتى که عرفاً از آلات مخصوص لهو محسوب مى‏شوند جايز نيست مورد استفاده قرار گيرند.

س 1164: آیا ساخت سنتور که از آلات موسیقی محسوب می‏شود و کسب درآمد با آن به عنوان شغل جایز است؟ آیا بهره‏گیری از اموال و کمک به ساخت سنتور به منظور توسعه و تکمیل صنعت سنتورسازی و تشویق نوازندگان به نواختن آن جایز است؟ و آیا آموزش موسیقی سنتی ایرانی به قصد نشر و احیای موسیقی اصیل جایز است؟
ج: استفاده از آلات نوازندگی موسیقی برای اجرای سرودهای ملّی یا انقلابی یا هر امر حلال و مفیدی تا زمانی که به حد لهو مناسب با مجالس معصیت نرسیده است اشکال ندارد. همچنین موسیقی و تعلیم و یادگرفتن و ساختن آلات آن برای اهداف مذکور فی‏نفسه اشکال ندارد.

س 1165: چه آلاتی لهو محسوب می‏شوند و استفاده از آنها به هیچ وجه جایز نیست؟

س 1166: آیا گرفتن اجرت برای تکثیر نوارهای صوتی که محتوی امور حرامی هستند جایز است؟
ج: آلاتى که نوعا در لهو و لعب بکار مى‏روند و منفعت حلالى دربرندارند.
3-آقای بهجت:
تعريف غنا
1790. غنا چيست؟ آيا غنا فقط شامل صداى انسان است يا اين كه شامل صداهاى حاصل از آلات موسيقى هم مى  شود؟
ج. غنا، كشيدن صدا و گردش آن در حنجره است، به گونه  اى ويژه كه طرب آور بوده و به علت شدّت شادمانى به واسطه خيال وصول به محبوب و يا حزن و اندوه به واسطه خيال فراق و دورى او، موجب سبكى در انسان گردد؛ و علامت آن مناسبت داشتن با مجالس اهل فسوق مى  باشد و صداهاى حاصل از آلات و ابزار، حكم جداگانه  اى دارد كه در مسأله  ى 20 از مسايل متفرقه رساله و نيز در باب موسيقى همين كتاب ذكر شده است.
 
معيار حرمت غنا
1791. آيا معيار در حرمت غنا، كيفيت آهنگ است يا محتواى آن؟
ج. در غنا، كيفيت آهنگ معيار حرمت است.
 
آوازخوانى زن براى شوهر
1792. آيا جايز است زن براى شوهر خود آواز بخواند؟
ج. آواز اگر غنا است، جايز نيست.
خواندن اشعار با مضامين فاسد
1793. خواندن اشعارى كه داراى مضامين فاسد و لغو و هجو است با آواز يا ساده چه حكمى دارد؟
ج. خواندن آن اشعار ملازمت با غنا ندارد و مى  تواند تحت عنوان ديگرى هم حرام باشد.
 
آوازخوانى زن براى مرد اجنبى
1794. گوش دادن به صداى زن نامحرم براى مرد، در صورتى كه اشعار مذهبى بخواند و موجب مفسده هم نباشد، چه حكمى دارد؟
ج. با عدم غنا و لذّت بردن جايز است؛ اگرچه احتياط در اجتناب است.
 
هم خوانى زنان با مردان
1795. هم خوانى زنان با مردان و شنيدن هم خوانى آن ها چه حكمى دارد؟
ج. كلاًّ اشكال دارد.
 
شنيدن صداى تلاوت قرآن زن توسط مرد
1796. هنگامى كه در مراسم صبحگاهى مدرسه يكى از خواهران قرآن را با صوت تلاوت مى  كند، دبيران مرد صداى وى را مى  شنوند، آيا به طور كلّى تلاوت قرآن توسّط خواهران در صورت شنيدن نامحرم گناه است؟
ج. اشكال دارد.
 
قرائت قرآن به صورت شاد
1797. آيا خواندن قرآن به صورت شاد حرام است؟
ج. اگر به حدّ غنا نباشد، جايز است.
خوانندگى زنان
1798. آيا خوانندگى زنان حرام است؟
ج. اگر به حدّ غنا باشد يا صداى آن ها را نامحرم بشنود، حرام است.
 
گوش دادن به آواز زن نامحرم
1799. گوش كردن به آواز زن نامحرم، چه حكمى دارد؟
ج. اشكال دارد، هر چند با ريبه هم نباشد.


احكام موضوعات متفرقه_1. موسيقى
 
معيار حرمت موسيقى
1756. آيا معيار حرمت موسيقى فقط مطرب و لهوى بودن آن است يا اين كه ميزان تحريك و تهييج آن هم تأثير دارد؟ و اگر باعث حزن و گريه شنونده شود، چه حكمى دارد؟
ج. مطرب بودن قيدى است كه در غنا مطرح است نه در موسيقى و اصل اطراب شأنى، معيار حرمت است و نيز هر تحريك و تهييجى كه سبب فرح يا حزن شود اما در موسيقى تلهّ ى (نواختن موسيقى لهوى) با آلات معدّه  ى (دستگاه ها و ابزار ويژه  ى موسيقى) مطلقا جايز نيست، بلكه استعمال آن ها در غير لهو هم بنابر احتياط واجب جايز نيست.
1757. 1) كدام موسيقى حرام است و آيا گوش دادن به آن براى رفع خستگى ناشى از كار يا افسردگى و مانند آن اشكال دارد؟
ج. آن چه مطرب است، از حيث غناى حرام است و از حيث لهو با آلات موسيقى، پس مطلقا حرام است و اگر استعمال آن ها در غير لهو باشد، بنابر احتياط جايز نيست.
2) رقص و آواز در مجالس عروسى كه زن ها و مردها جدا باشند، آيا اشكال دارد؟
ج. رقص خلاف احتياط است، آواز هم به غنا و غير غنا منقسم مى  شود كه در صورت غنايى بودن حرام مى  باشد.
ملاك حلّيت موسيقى
1758. مبانى فقهى حرمت موسيقى و معيار تعيين مصداق موسيقى مطرب چيست؟
ج. ملاك حرمت اطراب شأنى است كه معمولاً در زدن با آلات و ابزارهاى آن مطرب شأنى مى شود و علامت آن غلبه ى مقرونيّت آن ها با محرّمات ديگر است.
 
مجالس لهو و لعب
1759. منظور از مجالس لهو و لعب چه مى  باشد؟
ج. مجالس لهو و لعب، مجالسى است كه مناسبت با مجالس اهل فسق و گناه دارد.
 
تفاوت موسيقى و ترانه سنتى و غير سنتى
1760. آيا فرقى بين موسيقى سنّتى و غيرسنّتى، ترانه به زبان محلى و يا زبان هاى ديگر و استفاده از نوار ضبط شده آن وجود دارد؟ خريد و فروش اين گونه نوارها چگونه است؟
ج. در حرمت موسيقى تفاوتى بين سنتى و غيرسنتى آن وجود ندارد و در صورت حرمت اصل موسيقى، خريد و فروش نوارهاى آن نيز حرام است.
 
آثار روحى موسيقى
1761. گوش كردن موسقى باعث چه تحولاتى در روح انسان مى  شود؟ آيا حكم موسيقى تابع اين امور است؟
ج. گوش دادن موسيقى آثار منفى فراوانى در روح انسان دارد، ولى حكم شرعى آن داير مدار آن آثار نيست.
رابطه علم موسيقى با حكم فقهى آن
1762. هنر موسيقى، مبتنى بر اصول و قواعد علمى و تاريخى است، چرا افراد دين دار آشنا با موسيقى، مرجع تشخيص حكم آن قرار نگيرند؟
ج. مرجع تشخيص حكم در تمام احكام شرعى، مرجع تقليد جامع شرايط است كه بر فهم و استنباط نظر شارع قدرت دارد و در تشخيص موضوعات، به متخصصين و خبره ى آن مراجعه مى  شود.
 
موسيقى درمانى
1763. آيا موسيقى درمانى جايز است؟
ج. استفاده موسيقى براى درمان نيز همانند موارد ديگر آن جايز نيست.
 
استفاده از موسيقى براى اغراض علمى و...
1764. آيا استفاده و آموزش موسيقى در مواردى مثل هنر و طبابت و افزايش شير دام و رشد گياه و... ، جايز است؟
ج. موارد استفاده از موسيقى موجب تغيير حكم شرعى آن نمى  شود.
 
استماع، ساخت، فروش، تعليم و تعلّم موسيقى مطرب و آلاتش
1765. گوش دادن به آهنگ ها، ساخت، فروش، تعليم و تعلّم موسيقى و آلاتش چه حكمى دارد؟
ج. ظاهرا همه  ى اين ها جايز نيست.
 
شنيدن موسيقى در خانواده
1766. در خانواده  اى كه يك يا چند نفر از اعضاى آن موسيقى گوش مى  كنند و بقيه با اجبار و قهرا صداى موسيقى به گوش آن ها مى  خورد و امر به معروف و نهى  ازمنكر آن ها فايده  اى ندارد، چه حكمى دارد و گناه گوش كردن اين نوارها بالاخص در ماه محرم و صفر و رمضان به عهده كيست؟
ج. به گوش خوردن موسيقى، همانند شنيدن آن حرام نيست و گناه عمل حرام اعم از شنيدن موسيقى و... در ماه  هاى حرام مضاعف است.
 
موسيقى و ياد خدا
1767. اگر شنيدن موسيقى و يا غنا انسان را به ياد خداوند متوجه كند، آيا شنيدن آن مانعى دارد؟
ج. انسان با عملى كه مورد رضاى خداوند نيست، نمى  تواند به ياد خداوند باشد و چنين امورى نمى  تواند موجب تغيير حكم شرعى موسيقى و غنا باشد.
 
ملاك جواز و عدم جواز نوارهاى ترانه و موسيقى
1768. آيا داشتن مجوز از وزارت ارشاد دليل بر مجاز بودن صداى خواننده يا ترانه  ى او مى  باشد؟
ج. مجوّز آن وزارت خانه، نمى  تواند مجوّز شرعى براى نوارهاى موسيقى و ترانه باشد.
 
شنيدن موسيقى  هاى صدا و سيما
1769. شنيدن موسيقى  هايى كه از صدا و سيما پخش مى  شود چه صورت دارد؟
ج. فرقى با موارد ديگر نمى  كند و به طور كلّى شنيدن موسيقى مطرب حرام است و در فرض مذكور به هر نحو ممكن بايد از شنيدن آن اجتناب نمود.
 
تجليل از نوازندگان در رسانه عمومى
1770. تشويق و تجليل از بعضى نوازندگان و حرفه آن ها در بعضى روزنامه  ها و مجالس و رسانه  هاى خبرى ديگر و شركت در اين برنامه  ها و تشويق آن ها چه حكمى دارد؟
ج. چون نواختن و شنيدن موسيقى مطرب حرام است، كليّه امورى كه به عنوان مقدمه يا ترويج آن محسوب مى  شود نيز حرام است.
 
ديدن فيلم با آهنگ
1771. آيا كارتون هاى خارجى كه آهنگ هاى شاد دارند، حرام است؟
ج. اگر مطرب باشند، شنيدن موسيقى آن حرام است و در اين صورت ديدن فيلم، بدون آهنگ از اين جهت اشكالى ندارد.
 
شنيدن موسيقى بدون حالت طرب
1772. شنيدن نوارهاى ترانه خواننده زن و مرد و نواختن ارگ يا آهنگ هاى راديو و تلويزيون، اگر به خود گوش دهنده آن حالت طرب دست ندهد، چه حكمى دارد؟
ج. چون ميزان در مطرب بودن اطراب شأنى است نه فعلى؛ بنابراين در فرض سؤال نيز شنيدن آن ها حرام است.
 
نى زدن
1773. نى زدن اگر موجب فساد نباشد، چه حكمى دارد؟
ج. نى از آلات مخصوص موسيقى است و اشكال دارد.
 
موسيقى حلال
1774. آيا موسيقى حلال نيز وجود دارد، موسيقى آرام چه وجه ى دارد؟
ج. اگر با آلات و ابزار لهو باشد، صورت حلال ندارد.
 
شنيدن آهنگ هاى شاد براى شادابى روحى
1775. براى رفع خستگى روح و جانم آهنگ هاى شاد گوش مى  كنم، زيرا خدا آزار رساندن به روح توسط خود انسان را محكوم مى  كند، پس گمان نمى  كنم رفع خستگى روح با آهنگ اشكالى داشته باشد؟
ج. موسيقى بزرگ ترين و بيشترين آسيب را به روح انسان وارد مى سازد و او را از قرب پروردگار متعال دور مى سازد، بنابراين شما كه نگران روح خود هستيد، بايد از شنيدن موسيقى حرام خوددارى نماييد.
 
عدم تأثير نوارهاى مبتذل
1776. برخى مى  گويند نوارهاى ترانه روى ما تأثير منفى ندارند، آن ها را چگونه ارشاد كنيم؟
ج. ملاك حرمت تأثير فعلى نمى  باشد، بنابراين در اين صورت نيز آن ها نبايد موسيقى گوش كنند.
 
شنيدن ترانه  ى غمگين
1777. آيا شنيدن ترانه  ى غمگين جايز است؟
ج. تفاوتى با انواع ديگر موسيقى ندارد و غمگين بودن سبب حليّت نمى  شود.
 
شنيدن ترانه  ى ديگرى
1778. گوش دادن به صداى كسى كه ترانه  اى را زمزمه مى  كند، چه حكمى دارد؟
ج. اگر ترانه را به آن سبك بخواند، به صورتى كه به حالت غنا برسد، حرام است.
 
شنيدن اجبارى موسيقى مبتذل
1779. انسان اگر به اجبار به موسيقى مبتذل گوش كند، چه حكمى دارد؟
ج. اختيارا خودش نبايد گوش دهد و حكم به گوش خوردن موسيقى (سماع) با شنيدن آن (استماع) فرق مى  كند.
شنيدن موسيقى در وسايل نقليه عمومى
1780. در صورتى كه در شرايط زمانى يا مكانى خاص، سوار اتومبيل عمومى باشيم كه چاره  اى جز شنيدن ترانه و موسيقى نباشد، تكليف چيست؟
ج. خود انسان اختيارا نبايد گوش دهد، پس مى  تواند به گونه  اى خود را مشغول ذكر و يا امور ديگر نمايد كه شنونده  ى موسيقى نباشد، هر چند صداى آن به گوش وى بخورد.
 
پخش آهنگ در مسجد و حسينيه
1781. حكم پخش كردن آهنگ هاى مذهبى در مساجد و حسينيه  ها چه مى  باشد؟
ج. انجام امورى كه موجب هتك حرمت مسجد مى  شود، حرام است و گناه آن مضاعف است.
 
حكم دايره زدن
1782. آيا دايره زدن حلال است؟
ج. دايره نيز از آلات و وسايل طرب مى  باشد و استعمال آن حرام است.
 
شكستن وسايل موسيقى
1783. حكم وسايل طرب و استفاده و خريد و فروش و ساختن و تعليم و تعلم آن ها از قبيل تار، سه تار، سنتور، تنبور، قانون، قيچك، كمانچه، نى، تنبك، دف، پيانو، ويولون، ويلا، كلارينت، فلوت، هورن، ترومپت، و سازهاى كوبه  اى، چه صورتى دارد و خانه  ها و مؤسسات و اشتغال و درآمد از اين راه چه حكمى دارد؟ شكستن آن ها ضمان  آور است يا خير؟
ج. چون وسايل ذكر شده، ابزار و آلات ويژه لهو مى  باشند اشتغال و درآمد آن ها و كلّ امور مذكور حرام است و از بين بردن صورت و شكل ظاهرى آن ها واجب است و در اين خصوص ضمانى ندارد.
 
كسب از طريق آموزش نوازندگى
1784. آيا از لحاظ شرعى نواختن موسيقى و آموزش و فراگيرى آن، شغل و درآمد آن حلال محسوب مى  شود؟
ج. اشتغال و كسب درآمد از چنين حرفه  هايى حرام است.
 
آموزش خوانندگى و نوازندگى
1785. يادگيرى خوانندگى يا نوازندگى موسيقى توسط جوانان و نوجوانان چه حكمى دارد؟
ج. حرام است.
 
اجرت تكثير نوارهاى مبتذل
1786. آيا گرفتن اجرت براى تكثير نوارهاى صوتى كه محتوى امور حرامى هستند، جايز است؟
ج. خير، حرام است.
 
خريد و فروش آلات و وسايل موسيقى
1787. خريد و فروش اسباب مشتركه موسيقى، چه حكمى دارد؟
ج. خريد و فروش آلات لهو، مثل تار و حتى سازهاى كوچك حرام است؛ مگر اين كه منفعت مشروع و حلالى از آن برده شود و معامله براى آن منفعت حلال واقع شود كه بنابر اظهر در اين صورت معامله صحيح است.
آلات موسيقى در مجالس اهل بيت ـ عليهم  السّلام ـ
1788. استفاده از طبل، سنج و شيپور در مراسم عزادارى چه حكمى دارد؟
ج. خلاف احتياط است.
 
مصونيت از مفاسد عمل حرام
1789. آيا مى  توان به استناد اين كه از مفسده حرام مثل رقص و قمار و شراب و غنا مصونيت دارم، مرتكب حرام؟
ج. هر عمل حرامى داراى مفسده است، چه فرد آن را درك نمايد و چه متوجه آن نشود؛ بنابراين در هر صورت از چنين اعمال حرامى بايد پرهيز نمود.